TNS

Od Beuys'a po Public Relations

tekst w ramach projektu fundacji TNS pt: „Producenci kontekstów w obliczu przemian”

/projekt realizowany jest od roku 2010./

W nawiązaniu do tekstu Marka Rogulskiego na temat realizacji Polentransport Josepha Beuys'a i upowszechnienia się strategii artysty w obszarze polskiej sztuki, załączamy link do tekstu Waldemara Szak, pt: „Mechanizmy władzy – samobójstwo gdańskiej sztuki krytycznej”, który był opublikowany w roku 2002 (Explorer i www.spam.pl). 

 https://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=4&ved=0ahUKEwj_xa3Mo_3KAhUIApoKHeYlB_EQFggwMAM&url=http%3A%2F%2Fwww.spam.idrop.pl%2Fartinfo_last%2Fupload_doc%2Fartinfo%2F%5B24-12%5D%5B3-51%5D-Explorer.doc&usg=AFQjCNEDRWvSYXOjiomcqKMOfCwOkhSsmQ&sig2=pFtE93d8D6TCqaeDOEeyFw&cad=rja

 

 Okładka Explorer, 2002

Ciekawe jest prześledzenie jak celowość strategii Beuys'a, który postulował zaangażowanie w przemiany społeczne była następnie deformowana poprzez jej „cytowanie” nieadekwatne do lokalnych realiów.

Tekst Szaka opisywał rozłam w projekcie Otwartych Pracowni w dawnej Łaźni miejskiej w Gdańsku, który nastąpił w roku 1994. Fundację Otwarte Atelier w roku 1992 współtworzyli trójmiejscy artyści z Galerii C 14, Tot Artu oraz Galerii Wyspa. Ta ostatnia formacja powołując się na idee i koncepcje Josepha Beuys'a, (patrz – wypowiedź Grzegorza Klamana w filmie Piotra Wyrzykowskiego o fundacji Wyspa Progress, z roku 1995), unicestwiła realizację projektu Otwarte Atelier, który z założenia był projektem o charakterze pluralistycznym. Gdy w roku 1998 powstało w Łaźni – oficjalne centrum sztuki, monopolistyczne praktyki Galerii Wyspa, mocą uchwały Miasta Gdańsk nabrały wymiaru instytucjonalnego; powstało CSW Łaźnia.

Oddolna realizacja własnej, lokalnej koncepcji i idei „trzeciej drogi” wyrastającej z antykomunistycznej alternatywy lat 80-tych - realizowanej wspólnie jako Otwarte Atelier przez kilka współpracujących podmiotów - została wówczas unicestwiona w Gdańsku.

Monopolistyczne działanie Wyspy było zwycięstwem filozofii „wolnej amerykanki” w duchu „dzikiego kapitalizmu” i korporacyjnego PR lat 90-tych. PR znalazł nawet odzwierciedlenie w tytule jednej z pierwszych wystaw Anety Szyłak jako dyrektorki CSW (wystawa pt;: Public Relations). Przyjęcie takiej strategii działań (wówczas nie-krytycznej a apologetycznej) świadczy o tym jak ważne w latach 90-tych było dla nowego establishmentu kulturowego wprowadzanie komponentów neoliberalnej filozofii do języka publicznego. Dziś popularne stało się odżegnywanie od tej strategii choć obecna struktura dystrybuowania środków finansowych potwierdza skuteczność działań ówczesnych monopolistów. Do dziś zachowują uprzywilejowaną pozycję.

Od roku 2012 Instytut Sztuki Wyspa (prowadzony przez Grzegorza Klamana i Anetę Szyłak) na terenach byłej Stoczni Gdańskiej realizuje festiwal Alternativa wsparty przez budżet miejski, wojewódzki i centralny.

Jednak i w tym Stoczniowym kontekście „ogrywanie” fenomenu Solidarności okazało się spóźnione. Beyus dokonał tego zabiegu o wiele skuteczniej już w roku 1981. (realizacja Polentransport z Muzeum Sztuki w Łodzi) - „wygrywając” kontekst Solidarności na rzecz narracji związanej z procesem zjednoczenia Niemiec, zburzenia muru berlińskiego i tworzenia „nowej mapy” Europy.

Skansen Alternativy zaproponować więc mógł jedynie powtarzanie rozwiązań znanych od lat w Europie Zachodniej (nominalna krytyka kapitalizmu).

„Monopol władzy” nie jest wystarczającą gwarancją dla generowania programów artystycznych.

Szefowie Wyspy i Alternativy zasiadają od kilku lat w Radzie Komisji Kultury Miasta Gdańsk.

W międzyczasie (rok 2015) na skutek decyzji Miasta, galeria Spiż 7 fundacji TNS musiała zawiesić swą działalność na północnym cyplu Wyspy Spichrzów w Gdańsku.

/Obecnie Spiż 7 - „przeniesiony” - działa w obszarze moreny polodowcowej wokół Gdańska./

Problem skutecznego zastosowania strategii Beuys'a nie dotyczył tylko środowisk artystycznych Gdańska.

Współczesne marzenia o wznieceniu rewolucji społecznej i „ograniu” jej wymiaru politycznego są motorem napędzającym aktywność artystów nie tylko sceny krajowej ale i w świecie, zarówno w Polsce jak i w Chinach. W „płynnym postmodernizmie” takie zaangażowanie niesie dość złudną w sumie nadzieję na „uzyskanie dominanty”, przewartościowanie znaczeń i zrobienie czegoś „ważnego”. Jednak po (niezależnie jak je oceniamy) profetycznym działaniu Beuys'a w latach 80-tych (pokojowa rewolucja), obecne próby „wstrzelania się w moment” są bardziej niejednoznaczne.

Fundacja TNS/ 2016.

wszystkie prawa zastrzeżone