Od Beuys'a po Public Relations
tekst w ramach projektu fundacji TNS
pt: „Producenci kontekstów w obliczu przemian”
/projekt realizowany jest od roku
2010./
W nawiązaniu do tekstu Marka
Rogulskiego na temat realizacji Polentransport Josepha Beuys'a i
upowszechnienia się strategii artysty w obszarze polskiej sztuki,
załączamy link do tekstu Waldemara Szak, pt: „Mechanizmy władzy
– samobójstwo gdańskiej sztuki krytycznej”, który był
opublikowany w roku 2002 (Explorer i www.spam.pl).
Okładka Explorer, 2002
Tekst Szaka opisywał rozłam w
projekcie Otwartych Pracowni w dawnej Łaźni miejskiej w Gdańsku,
który nastąpił w roku 1994. Fundację Otwarte Atelier w roku 1992
współtworzyli trójmiejscy artyści z Galerii C 14, Tot Artu oraz
Galerii Wyspa. Ta ostatnia formacja powołując się na idee i
koncepcje Josepha Beuys'a, (patrz – wypowiedź Grzegorza Klamana w
filmie Piotra Wyrzykowskiego o fundacji Wyspa Progress, z roku 1995),
unicestwiła realizację projektu Otwarte Atelier, który z założenia
był projektem o charakterze pluralistycznym. Gdy w roku 1998
powstało w Łaźni – oficjalne centrum sztuki, monopolistyczne
praktyki Galerii Wyspa, mocą uchwały Miasta Gdańsk nabrały
wymiaru instytucjonalnego; powstało CSW Łaźnia.
Oddolna realizacja własnej, lokalnej
koncepcji i idei „trzeciej drogi” wyrastającej z
antykomunistycznej alternatywy lat 80-tych - realizowanej wspólnie
jako Otwarte Atelier przez kilka współpracujących podmiotów -
została wówczas unicestwiona w Gdańsku.
Monopolistyczne działanie Wyspy było
zwycięstwem filozofii „wolnej amerykanki” w duchu „dzikiego
kapitalizmu” i korporacyjnego PR lat 90-tych. PR znalazł nawet
odzwierciedlenie w tytule jednej z pierwszych wystaw Anety Szyłak
jako dyrektorki CSW (wystawa pt;: Public Relations). Przyjęcie
takiej strategii działań (wówczas nie-krytycznej a apologetycznej)
świadczy o tym jak ważne w latach 90-tych było dla nowego
establishmentu kulturowego wprowadzanie komponentów neoliberalnej
filozofii do języka publicznego. Dziś popularne stało się
odżegnywanie od tej strategii choć obecna struktura dystrybuowania
środków finansowych potwierdza skuteczność działań ówczesnych
monopolistów. Do dziś zachowują uprzywilejowaną pozycję.
Od roku 2012 Instytut Sztuki Wyspa
(prowadzony przez Grzegorza Klamana i Anetę Szyłak) na terenach
byłej Stoczni Gdańskiej realizuje festiwal Alternativa wsparty
przez budżet miejski, wojewódzki i centralny.
Jednak i w tym Stoczniowym kontekście
„ogrywanie” fenomenu Solidarności okazało się spóźnione.
Beyus dokonał tego zabiegu o wiele skuteczniej już w roku 1981.
(realizacja Polentransport z Muzeum Sztuki w Łodzi) - „wygrywając”
kontekst Solidarności na rzecz narracji związanej z procesem
zjednoczenia Niemiec, zburzenia muru berlińskiego i tworzenia „nowej
mapy” Europy.
Skansen Alternativy zaproponować więc
mógł jedynie powtarzanie rozwiązań znanych od lat w Europie
Zachodniej (nominalna krytyka kapitalizmu).
„Monopol władzy” nie jest
wystarczającą gwarancją dla generowania programów artystycznych.
Szefowie Wyspy i Alternativy zasiadają
od kilku lat w Radzie Komisji Kultury Miasta Gdańsk.
W międzyczasie (rok 2015) na skutek
decyzji Miasta, galeria Spiż 7 fundacji TNS musiała zawiesić swą
działalność na północnym cyplu Wyspy Spichrzów w Gdańsku.
/Obecnie Spiż 7 - „przeniesiony” -
działa w obszarze moreny polodowcowej wokół Gdańska./
Problem skutecznego zastosowania
strategii Beuys'a nie dotyczył tylko środowisk artystycznych
Gdańska.
Współczesne marzenia o wznieceniu
rewolucji społecznej i „ograniu” jej wymiaru politycznego są
motorem napędzającym aktywność artystów nie tylko sceny krajowej
ale i w świecie, zarówno w Polsce jak i w Chinach. W „płynnym
postmodernizmie” takie zaangażowanie niesie dość złudną w
sumie nadzieję na „uzyskanie dominanty”, przewartościowanie
znaczeń i zrobienie czegoś „ważnego”. Jednak po (niezależnie
jak je oceniamy) profetycznym działaniu Beuys'a w latach 80-tych
(pokojowa rewolucja), obecne próby „wstrzelania się w moment”
są bardziej niejednoznaczne.
Fundacja TNS/ 2016.
wszystkie prawa zastrzeżone
